seancornelisse about archive
2020 JEDER MENSCH EEN SCHOONMAKER / EVERYONE’S A CLEANER
external link essay‘Of ik nu anders naar déze beelden kijk of in het algemeen door de coronatijd? Tja, wat moet ik zeggen? En het mag zijn waar ik het eerste aan denk? Nou ja, tot nu toe wanneer het begonnen is denk ik aan een beeld van een uitgesmeerde zondag. Die je terugbrengt naar je herinneringen zoals bijvoorbeeld de soepstengels bij de soep als regel, bij de buurvrouw van oma. Ook al is zij al jaren overleden voelt het alsof het juist nu alsof het korter geleden is. Het smeert als boter op vers brood … het dunt toch weer uit, hè, naar mate van tijd, je moet toch weer verder. Het voelt een beetje alsof de oplossing er in ligt om open deuren in te trappen, gemaakt van klei. Waarvan je alleen kunt vermoeden, hoe nat het nog is … en ja … wat ik in het algemeen van deze coronatijd vindt is, dat ik het wel mooi vind hoor, al die initiatieven met klappen voor de zorg. Al wordt dat gevoel van solidariteit dan wel weer geëxploiteerd voor commerciële doeleinden, maar ach als je daar maar doorheen kijkt, zeg ik dan altijd maar daar ben ik een rare in.’
Het bovenstaande is de transcriptie van een denkbeeldig geïnterviewde, in de podcast waar ik momenteel aan werk. Met de podcast stelde ik passanten aan De Beeldengalerij in Den Haag onder andere de vraag of zij nu anders kijken naar de sculpturen van dit sokkelproject in de openbare ruimte. Ook informeerde ik hen dat er gezegd wordt dat kunst troost biedt. Of dat het in ieder geval zo is dat het schaarsere gebruik van de publieke ruimte er mogelijk toe leidt dat je beter kijkt. Bovendien zouden mensen meer tijd om handen hebben, wat weer ruimte biedt voor verstilling en contemplatie.
De fysieke sculpturen waren de aanleiding om reacties los te wrikken die betrekking hebben op de belevingswereld van een sociale sculptuur, de status quo van kunstbeleving en het denken over een post-covid-tijd. Welke lessen zouden we hier mogelijk uit kunnen trekken en mee moeten nemen naar de nieuwe samenleving? De reacties hierop waren dan ook vaak die van solidariteit. En inderdaad: muziek was het meest gehoorde antwoord op de vraag of kunst troost bood.
Brood en spelen
Kunst biedt troost. Juist in deze tijd zou de grond van kunst te herleiden zijn naar haar functie als troost. Althans, dat was hoofdzakelijk het verweer van de kunst- en cultuursector die aan het begin van de crisis zijn inkomsten zag teruglopen en nieuwe bezuinigingen ziet aankomen in de post-covidtijd, een tijdsbestek dat naar waarschijnlijkheid ook gecommuniceerd zal worden als een ‘rare tijd’, eentje van wederopbouw en evenzogoed buiten oorlogstijd. Individuele instituten in de sector zullen, soms in iets meer collectieve zin, hun hachjes proberen te redden. Een geoliede frustratie die voornamelijk binnen de kunstsector heerst is om haar bestaansrecht en nut steeds opnieuw te moeten bewijzen. Kunst is net zo belangrijk als water en brood maar de bediening zet haar hoofdzakelijk in als brood en spelen, in plaats van ons aan te spreken op de inventaris van ons mensch sein.
Dat was al ver vóór ‘de crisis’ zo. De collectieve kunstbeleving is een eenzame geworden, als een kerkganger die alleen bidt in tijden van (wan)hoop. Alleen als er wat te vieren valt, weet hij de weg naar de kerk te vinden. Alle gemoedstoestanden daartussen lijken relatief. Daar nemen wij de kunst voor lief, als constante, een immateriële waarde in de luwte van het bewustzijn. Daar wordt kunst maken in de breedste zin van het woord begrepen als knutselen en cultuur. Cultuur die behapbaar is, althans het meest wordt geconsumeerd en te herleiden valt naar datum en gebeurtenis. Het brede publiek beschouwt die kunst als monumentale beeldcultuur en zet deze vaak in als middel om zijn eigen identiteit in meer of mindere mate aan te ontlenen.
Ik meen dat een van de argumenten in de sector ook was dat een begrafenis geen begrafenis is zonder de favoriete muziek van de overledene. Klaarblijkelijk vond men het nodig om toe te lichten dat het ontstaan van muziek ook kunst is.
Algemeen beschouwd zorgde de coronatijd ervoor dat men wereldwijd op zoek ging naar creatieve oplossingen. Denk alleen al aan het aannemelijke scenario, waar de supermarktmanager zijn vakkenvullers met rollen tape aanspoorde, een beroep te doen op hun verborgen talenten in de cartografie. Wat evenzogoed het scenario van een gastdocent op een kunstacademie zou kunnen zijn. Niet eerder was elk mens aantoonbaar een artistiek wezen.
In ieder geval is het onvermijdelijk het Verruimd Kunstbegrip een meer prominente rol te geven, als het gaat om het curriculum van kunsteducatie. Wellicht dat de tijd aangebroken is waarin de idealen van Constant in zijn Nieuw Babylon, van John Cage met zijn visie Art=Life=Work en van Jospeh Beuys met ‘ieder mens een kunstenaar’ werkelijkheden zijn.
Anderhalve spatie
‘t Manco: zo luidt de titel van de Nederlandse vertaling van La Disparition, een in 1969 verschenen roman van zeshonderd bladzijden van Georges Perec, waarbij de letter ‘e’ geheel ontbreekt. Deze zelfopgelegde restrictie van de schrijver maakt dat hij op zoek moest naar creatieve oplossingen om er een goed lopend verhaal van te maken. Aannemelijk is dat de schrijver een minder grote uitdaging zou hebben gezien in het schrijven van een boek waarbij de personages in een anderhalvemetersamenleving bewegen.
Letterlijk letterlijk genomen, dient de oplossing zich aan om een anderhalve spatie tussen de letters te plaatsen. Maar deze handeling is er een die verricht wordt in een fysieke wereld waar dezelfde wetten en regels gelden, de meetbare wereld van de vierkante centimeters op elke pagina. De kracht van La Disparition is nu juist dat de fysieke afwezigheid van het object – de letter ‘e’ – de meetbare wereld van de pagina’s verlaat en zijn bestaansrecht op natuurlijke wijze terugvindt als subject en het doel, namelijk het ontstaan van een verhaal, die de belevingswereld is.
Ik heb La Dispiration niet gelezen. Wel weet ik dat de verdwijning van de letter ‘e’ in feite vervangen wordt door het personage Anton Voyls. Ook ken ik het bestaan van de Duitse vertaling, Anton Voyls Fortgang. Voor mij heeft de vertaler hier de kunst van het omgaan met restricties beter begrepen: wees, en gaat voort.
‘Do I see these images differently or otherwise during the corona time?” Well, what should I say? And what first comes to mind? Well, when it first started it was like a long extended Sunday. Which brings back memories like the breadsticks grandma’s neighbour always used o serve with her soup. Though she has been dead for years, it suddenly feels like just a moment ago. It spreads like butter on fresh bread... It starts to fade, yeah, as time goes by you just have to move on. It feels a bit like the solution is that you are kicking open doors made of clay, trying to guess how wet it still is... and yes... what I generally think of this corona time is that I like it. All those initiatives with clapping for care, although the feeling of solidarity can be exploited for commercial purposes, I can look past all that. I always say I’m weird that way.’
The above is the transcription of an imaginary interviewee from the podcast I'm currently working on. For this podcast I asked passers-by at De Beeldengalerij in The Hague, among other things, whether they now see the sculptures of the pedestal project any differently in the public space. I reminded them it is said that art offers consolation. Or that in any case, the limited use of public space makes you look more carefully. People have more time on their hands nowadays, which makes room for stillness and contemplation.
The physical sculptures were intended to provoke the perception of social sculpture, reactions to the status quo of art experience and thinking about a post-covid era. What lessons could we possibly draw from this experience which we bring with us into a new society? The reactions were often those of solidarity. And indeed: music was the most frequent answer to the question of whether art offered solace.
Bread and Circus
Art offers consolation. It is precisely in such times that art can find its ground and retrieve its function in consolation. At least that was often how art and the cultural sector used to justify itself, when funding and incomes were already declining before the crisis, with even more cuts expected. During this period, likely announced as an 'extraordinary time', one of the greatest reconstruction outside wartime. individual institutions in the sector, sometimes even somewhat collectively, will have to save their skins. Having to legitimize your existence and usefulness over and over again is a well-fed frustration in the art sector. Art is just as important as water and bread, it speaks to the what makes us human, but the ministry rather sees it mainly as bread and circus.
This was way before 'the crisis'. The collective experience of art had become a lonely one, like a churchgoer who only prays in times of (vain) hope. Only when there is something to celebrate can they find their way to church. Every frame of mind becomes relative. We take art for granted, as a constant, an immaterial value sheltered in the consciousness. Art making is here understood in the broadest sense of the word as craft and culture. The most viable, or at least the most consumable culture can be traced back to the date of its origin. The general public regards this art as monumental visual culture and often uses it as a means of deriving its own identity to a greater or lesser degree.
I believe that one of the arguments in the sector was also that a funeral is not a funeral without the deceased's favourite music. Apparently it was felt necessary to explain that the creation of music is also art.
Generally speaking, the corona period led to a worldwide search for creative solutions. Imagine the plausible scenario where a supermarket manager handing his shelf-stockers rolls of tape, encouragingly appeals to their hidden talents for cartography. This could just as well be the scenario of a guest lecturer at an art academy. Never before has every human being been so demonstrably an artistic being.
In any case, it is inevitable to give the Broadened Concept of Art more influence over art education curricula. Perhaps the time has finally come when the visions of Constant’s New Babylon, of John Cage’s Art=Life=Workand of Jospeh Beuys’ every human being an artist have become realities.
One and a half space
‘t Manco: this is the title of the Dutch translation of La Disparition, a six hundred page novel by Georges Perec, published in 1969, in which the letter ‘e’ is completely missing. The writer’s self-imposed restriction forced him to find creative solutions in order to keep the story flowing. It might have been less of a challenge to write a book in which the characters move in a one-and-a-half-metre society.
Literally literally speaking, a solution would be to put a space and a half between each letter. But this action would be performed in a physical world where the same laws and rules apply, the measurable world with a centimetre grid on each page. The power of La Disparition is precisely that the physical absence of the object - the letter 'e' - leaves the measurable world of the pages and naturally regains its right to exist as subject and purpose, namely the creation of a story, which is the world of experience.
I have not read La Dispiration. However, I do know that the disappearance of the letter ‘e’ is in fact replaced with the character Anton Voyls. I can also confirm there is German translation: Anton Voyls Fortgang. For me, the translator here better understands the art of dealing with restrictions: live, and move on.
(English translation by Baruch Gottlieb)